Hortus medicus i współczesne ogrody ziołowe

Hortus medicus to łacińska nazwa- synonim zamkniętego niewielkiego ogrodu w którym uprawia się rośliny lecznicze i przyprawowe. Współcześnie jest to wydzielony fragment ogrodu nawiązujący do średniowiecznego ogrodu klasztornego.
Rośliny zawierają wiele związków czynnych o działaniu leczniczym, niektóre z nich traktuje się jako trucizny. Wyizolowane w stanie czystym  weszły do zestawu leków nowoczesnej medycyny, na przykład: kodeina,chinina,papaweryna,kofeina czy rutozyd.

      Do poznania działania roślin człowiek dochodził powoli, przez długie tysiąclecia,obserwując zwierzęta, które dzięki rozwiniętemu instynktowi unikały roślin trujących. Jeszcze dziś możemy zaobserwować,jak na ubogich pastwiskach bydło i owce omijają niektóre trujące rośliny, np.tojad i zimowit. W miarę gromadzenia z pokolenia na polkolenie doświadczeń powstawała wiedza o niezwykłych właściwościach roślin. Wiedza ta, przekazywana ustnie w wąskim gronie, tworzyła krąg wtajemniczenia-stawała się atrybutem władzy,przedmiotem obrzędów,kultów religijnych bądź magii. Z czasem zaczęto spisywać wiadomości o ziołach i ich działaniu. W starożytnej Grecji wspaniale rozwinęła się nauka o ziołach powstało wiele opracowań o uprawie i zastosowaniu ziół. Starożytyny Egipt to również skarbnica informacji o: leczniczym stosowaniu ziół, barwieniu tkanin, wyrobie olejków czy kosmetyków do balsamowania zwłok.

              

 W średniowieczu leczeniem zajmowali się również aptekarze,którzy w ogródkach przyaptecznych uprawiali wiele roślin leczniczych, przygotowywali z nich leki i udzielali porad lekarskich.
Od starożytności do drugiej połowy XIX wieku leki były prawie wyłącznie uzyskiwane z naturalnych surowców: roślin,zwierząt i minerałów.
Przełomowym wydarzeniem dla ziołolecznictwa była synteza mocznika, dokonana przez lekarza i chemika Wohlera w 1828 r. doświadczenia te stały się podstawą rozwoju przemysłu chemicznego- a reszta jest już historią.
Jakie rośliny możemy uprawiać w naszych współczesnych ogrodach ziołowych ?
Wśród roślin wieloletnich: tymianek i miętę w najróżniejszych odmianach,
wśród jednorocznych: majeranek, bazylię, cząber, kolendrę,czosnek,cebulę czy szałwię.
Kiedy zbierać "surowce lecznicze"?. W zależności od części, w której znajdują się związki farmakologicznie czynne: liście,kwiaty i ziele zbiera się w okresie kwitnienia, gdy nie ma już rosy i jest dobra sucha pogoda, nasiona i owoce zbiera się w końcu lata i na początku jesieni, korzenie i kłącza późną jesienią,lecz przed przymrozkami.Termin przechowywania zależy od rodzaju surowca. Liście i ziele mięty, melisy, szałwii można przechowywać tylko kilka miesięcy, ponieważ szybko tracą olejek eteryczny i wartość leczniczą.

W lipcu przycięłam i zebrałam ziele mięty, które ususzyłam w przewiewnym miejscu. Nie wykonując kolejnych cięć pozwoliłam zakwitnąć mięcie traktując jej kwiaty jako ozdobne. Cała moja rodzinka uwielbia smak parzonej herbaty miętowej, suszone liście stosuję również jako przyprawę do farszu na pierogi ruskie. Dobrym sposobem na przechowywanie jest też zamrażanie świeżo zerwanego ziela.

Nawet nie orientując się zbytnio jakie właściwości lecznicze posiadają  zioła warto uprawiać te najbardziej popularne we własnym przydomowym ogrodzie lub w donicach na balkonie czy tarasie.
Zbierając świeże przyprawy możemy uczynić weekendowe posiłki bardzo wyjątkową chwilą. Polecam     jajecznicę ze szczypiorkiem, masełko ziołowe czy siekaną bazylię na plasterkach pomidora.